23.04 Tematyka dzieł sztuki. Portret i autoportret.

Rysunki, obrazy, grafiki czy rzeźby mogą przedstawiać różne tematy. Jednym z nich jest portret i autoportret.

Portret to przedstawienie postaci ludzkiej w całości lub jej fragmentu. Może być to np. wizerunek głowy, popiersie, portret do pasa, portret do kolan czy portret całopostaciowy.

Leonardo da Vinci -  Mona Lisa (Gioconda) - ok. 1503-1506

Mona Lisa autorstwa Leonardo da Vinci to jeden z najsłynniejszych portretów świata. Poznaliście go, gdy omawialiśmy perspektywę powietrzną.  Przedstawia najprawdopodobniej żonę florenckiego kupca Francesco del Giocondo. 

Jan va Eyck - Portret małżonków Arnolfinich


Głównymi bohaterami malowidła są Giovanni i Giovanna Arnolfini – małżeństwo włoskich kupców. 
Na obrazie artysta uwiecznił ceremonię zaślubin. Śluby zawierano wówczas w domach, a do 1563 roku nie była wymagana nawet obecność duchownego w czasie tej uroczystości. W tamtych czasach panna młoda nie musiała występować w bieli, wystarczyła odświętna suknia.

Popiersie Juliusza Cezara. Starożytny Rzym.

Portret cesarza Hadraina. Starożytny Rzym.

W czasach gdy nie było jeszcze fotografii  malarze i rzeźbiarze wykonywali portrety na zamówienie, aby utrwalić wizerunek i oddać podobieństwo zewnętrzne.

Czasami były to portrety realistyczne ukazujące prawdziwy wygląd człowieka ze wszystkimi jego wadami, czasami portrety wyidealizowane.

Praca nad dziełem mogła trwać kilka miesięcy, a w przypadku rzeźb nawet kilka lat, dlatego na zamówienie portretu u artysty mogli pozwolić sobie tylko najbogatsi.

Rozróżniamy wiele rodzajów portretów

Ze względu na ilość osób:

PORTRET POJEDYNCZY  

(przedstawiający jedną osobę)

Stanisław Wyspiański - Śpiący Mietek - 1904

Stanisław Wyspiański prócz portretów osób dorosłych, wykonywał także portrety dzieci. W prezentowanym dziele uwiecznił swojego synka w naturalnej pozie. Chłopczyk opiera głowę na wyciągniętej ręce, ma mocno zaciśnięte powieki i widać, że śpi bardzo głęboko. Jest to rodzaj portretu prywatnego.

PORTRET PODWÓJNY

Stanisław Wyspiański - Autoportret z żoną - 1904

Prezentowany obraz to jeden z dwunastu zachowanych autoportretów Wyspiańskiego. Jest to klasyczny, reprezentacyjny portret małżeński. 

PORTRET GRUPOWY - ZBIOROWY

(przedstawiający więcej ludzi)

Francisco Goya - Portet rodziny Karola IV - 1880-1801

Obraz Francisco Goyi to naturalnej wielkości portret rodziny hiszpańskiego króla Karola IV. To portret grupowy i oficjalny. Członkowie rodziny królewskiej demonstrują bogactwo swych ubiorów i biżuterii. Na obrazie malarz umieścił również siebie. Jego postać widoczna jest w cieniu, w lewej części dzieła.

Autoportret to rodzaj portretu, na którym artysta przedstawia samego siebie. Wielu artystów wykonywało swoje autoportrety.

Rembrandt van Rijn  - Autoportret - 1628

Rembrandt van Rijn  - Autoportret - 1640

Rembrandt van Rijn  - Autoportret - 1661

Rembrandt van Rijn wykonał ponad 40 autoportretów, na których obserwujemy zmiany jego wizerunku w miarę upływu lat. Niezwykle ważne w tych pracach  było światło, padające zwykle na jego twarz, skupiając na niej uwagę odbiorców.

Jacek Malczewski - Autoportret w białym stroju - 1914

Jacek Malczewski - Autoportret w zbroi - 1914

Jacek Malczewski - Autoportret z pisanką - 1914

Jacek Malczewski - Autoportret z paletą - 1892

Jacek Malczewski to wybitny polski malarz, który przedstawiał siebie  w różnych strojach i z różnymi atrybutami, np. z pisanką, różą, paletą, w zbroi, damskim fartuchu, w berecie, kapeluszu czy peruce.

Zadanie domowe

Dowiedz się co to jest portret en face i portret z profilu.

Zrób krótką notatkę i poszukaj przykładów obrazów lub fotografii ilustrujących oba rodzaje portretów.

Zdjęcia i notatki wyślij na:

elementarzpracownia@gmail.com lub w prywatnej wiadomości na WhatsAppie.